Kredyt a pożyczka to tylko pozornie te same produkty finansowe – choć łączy je wiele cech wspólnych, równie wiele dzieli. Najważniejsza różnica dotyczy tego, gdzie możesz zaciągnąć takie zobowiązania – kredytu udzieli Ci bowiem jedynie bank, natomiast pożyczkę da Ci także firma pozabankowa lub członek rodziny. Dowiedz się, czym jeszcze charakteryzuje się pożyczka, a czym kredyt i jakie są najważniejsze różnice między nimi.
Zaciągając kredyt gotówkowy lub korzystając z pożyczki gotówkowej, mało kto zdaje sobie sprawę, że są one udzielane na podstawie odrębnych przepisów. Warto je znać, ponieważ to właśnie one determinują formę umowy między stronami, a także warunki spłaty zobowiązania.
Czym jest kredyt?
Kredyt jest zobowiązaniem pieniężnym, jakiego bank udziela klientowi (kredytobiorcy). Art. 69 ustawy Prawo bankowe stanowi, że przez umowę kredytu bank, czyli kredytodawca, zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel.
Kredytobiorca na mocy tej samej umowy zobowiązuje się do korzystania z takiej kwoty na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz do zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Pojęcie kredytu związane jest zatem ściśle z działalnością bankową. Jest on zawsze odpłatny, a także powinien być udzielony na podstawie pisemnej umowy i na ściśle określony cel. Właśnie dlatego w ofercie banków znajdziesz np. kredyty mieszkaniowe przeznaczone na zakup mieszkania, czy kredyty samochodowe, którymi można sfinansować zakup auta. Warto jednak pamiętać, że są również kredyty gotówkowe, które przeznaczone są na dowolny cel.
Umowa kredytu powinna mieć formę pisemną i zawierać takie informacje jak:
- strony umowy,
- kwota i waluta kredytu,
- cel kredytowania,
- zasady i terminy spłaty rat kapitałowo-odsetkowych,
- wysokość oprocentowania,
- sposób zabezpieczenia spłaty,
- koszt całkowity zobowiązania.
Banki udzielają kredytów wyłącznie tym klientom, którzy mają odpowiednio wysoką zdolność kredytową oraz dobrą historię kredytowania w BIK-u.
Czym jest pożyczka?
Według art. 720 Kodeksu cywilnego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku.
Na mocy tej samej umowy biorący zobowiązuje się z kolei zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości pożyczkodawcy.
Z punktu widzenia Kodeksu cywilnego najważniejsze cechy pożyczki to:
- mogą ją udzielać dowolne podmioty – nie tylko banki i inne instytucje finansowe, ale także osoby fizyczne,
- przedmiotem umowy pożyczki nie muszą być pieniądze,
- umowa pożyczki może być zawarta ustnie – o ile jej wartość nie przekracza 1000 zł,
- pisemna umowa pożyczki może zawierać dowolne ustalenia (przepisy nie narzucają jej treści),
- pożyczka nie musi być odpłatna,
- pożyczka może być wykorzystana przez pożyczkobiorcę na każdy cel, a pożyczkodawca nie ma prawa sprawdzać sposobu wydatkowania pożyczonych środków.
W praktyce pożyczki udzielane przez banki i instytucje pożyczkowe mają zazwyczaj cechy nie tylko pożyczki w rozumieniu Kodeksu cywilnego, ale też kredytu konsumenckiego, który jest znacznie bardziej sformalizowany i obwarowany dodatkowymi warunkami dla obu stron umowy.
Podobieństwa między kredytem a pożyczką
Już wiesz, co to jest kredyt, a co pożyczka i jaka jest definicja obu produktów finansowych. Jak się okazuje, obie formy pożyczania pieniędzy mają wiele cech wspólnych.
Zarówno w przypadku pożyczki, jak i kredytu można mówić o zaciąganiu pewnego zobowiązania – długu. Kredyt i pożyczka mogą być odpłatne, spłacane w ratach, a umowa może być zawierana w formie pisemnej. Maksymalna wysokość oprocentowania kredytów i pożyczek jest ich cechą wspólną.
Jeśli chodzi o porównanie, kredyt a pożyczka niewiele się od siebie różnią, jeżeli są udzielane przez banki. Dotyczy to produktów gotówkowych udzielanych na dowolny cel, przy których warunki umowy są bardzo podobne. W obu przypadkach klient otrzymuje pieniądze, które może dowolnie spożytkować i musi zwrócić w określonym terminie, najczęściej w ratach według ustalonego harmonogramu spłat. Pod tym względem kredyt bankowy a pożyczka pozabankowa udzielona przez instytucję pożyczkową także są bardzo podobne.
Obowiązek zwrotu środków i konsekwencje niewywiązania się z niego to kolejne podobieństwa łączące kredyt i pożyczkę. Zarówno kredytodawca, jak i pożyczkodawca mają do dyspozycji te same ścieżki prawne służące do wyegzekwowania swojej należności od dłużnika. Mogą zatem naliczać odsetki za opóźnienie, a także skierować sprawę do sądu, a potem komornika.
Czym się różni kredyt od pożyczki?
Na pierwszy rzut oka pojęcia kredytu i pożyczki oznaczają to samo. Jednak nie można ich wykorzystywać zamiennie, ponieważ mają inną podstawę prawną i subtelne różnice w znaczeniu.
Na przykład kredyt gotówkowy, udzielany jest na podstawie Prawa bankowego wyłącznie przez instytucje bankowe, a podstawą prawną udzielania pożyczek jest Kodeks cywilny, dlatego każda osoba fizyczna, przedsiębiorca czy nawet bank mogą udzielać pożyczek klientom. To jednak nie jedyna różnica między kredytem a pożyczką – pozostałe znajdziemy w poniższej tabeli.
Kredyt a pożyczka – regulacje prawne
Umowa pożyczki jest umową finansową regulowaną przepisami Kodeksu cywilnego. Kodeks ten reguluje ponadto wysokość maksymalnych odsetek.
W art. 359 ustalono, że jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktu procentowego, a maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej, m.in. z udzielanej pożyczki, nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych. Obecnie, kiedy stopa referencyjna NBP wynosi 1,5 proc., odsetki maksymalne wynoszą 10 proc. w skali roku.
Dla pożyczek, zwłaszcza tych udzielanych przez firmy pozabankowe, to właśnie Kodeks cywilny jest najważniejszym aktem prawnym. Niemniej firmy pożyczkowe muszą stosować się też do zapisów Ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, gdzie znalazły się zapisy dotyczące opłat i prowizji, możliwości odstąpienia od umowy oraz konieczności informowania klienta o najważniejszych parametrach produktu, w tym rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania (RRSO).
Przy kredytach oprócz kodeksu cywilnego oraz ustawy o kredycie konsumpcyjnym dochodzą jeszcze zapisy ustawy Prawo bankowe oraz inne akty prawne bezpośrednio odnoszące się do konkretnego typu kredytu (np. ustawa o księgach wieczystych i hipotece dla kredytów hipotecznych).
Kredyt i pożyczka – strony i przedmiot umowy
Kredyt to domena dwóch typów instytucji: banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, czyli łącznie instytucji bankowych. Znajdują się one pod nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). W Polsce zgody KNF wymaga każda instytucja, która chce udzielać kredytów.
Umowę pożyczki z kolei mogą zawrzeć dwie dowolne strony, nie tylko bank lub SKOK i jego klient. Mogą być to dwie osoby prywatne, mogą być to również firmy nienadzorowane przez KNF, jak firmy pożyczkowe pozabankowe.
Wszystkie pożyczki pozabankowe, w tym tzw. chwilówki, są więc w gruncie rzeczy pożyczkami, a nie kredytami, choć niejednokrotnie właśnie w ten sposób są określane. Nie mają określonego celu i nie podlegają ani ustawie prawo bankowe, ani nadzorowi KNF.
Podobnie działają serwisy pożyczek społecznościowych, czyli platformy kojarzące prywatnego pożyczkodawcę z prywatnym pożyczkobiorcą.
Koszty kredytu i pożyczki
Każdorazowo umowa kredytu jest umową odpłatną, co oznacza, że klient zawsze musi zapłacić bankowi za udzielenie zobowiązania kredytowego. Płacona jest zwykle prowizja za przystąpienie do kredytu (za jego udzielenie), odsetki kredytowe oraz opłaty związane ze spłatą kredytu czy ustanowieniem jego zabezpieczeń spłaty.
Umowa pożyczki może, ale nie musi być odpłatna, czego najlepszym przykładem są darmowe pożyczki gotówkowe. Strony mogą się umówić, że udostępnienie pieniędzy w ramach pożyczki nastąpi bezpłatnie.
Cel umowy kredytowej i pożyczkowej
W zdecydowanej większości przypadków przy kredytach bankowych klienci muszą określić we wniosku kredytowym oraz w umowie kredytowej cel, na jaki chcą otrzymać pieniądze z kredytu. Bank ma prawo wiedzieć i kontrolować rozdysponowanie przez klienta kwoty kredytu.
Jeśli okaże się, że pieniądze zostały wydane niezgodnie z ustalonym celem w umowie kredytowej, bank może zażądać od klienta zwrotu całej kwoty zobowiązania.
Diametralnie inaczej przedstawia się ta sama sytuacja w przypadku pożyczki. Pożyczone pieniądze formalnie stają się własnością pożyczkobiorcy, dlatego może on wydać je na dowolne cele.
Czas trwania procedury kredytowej i pożyczkowej
O ile pożyczkę gotówkową można otrzymać w firmie pozabankowej nawet w ciągu 15 minut od chwili złożenia wniosku, o tyle proces kredytowy w banku przy udzielaniu kredytu może trwać aż kilka dni. Przy wysoko kwotowych kredytach hipotecznych czas trwania procedury kredytowej wydłuża się do kilku tygodni.
Wydłużenie czasu udostępnienia środków kredytowych związane jest z tym, że banki muszą skrupulatnie badać zdolność i wiarygodność kredytową klienta, gromadzić zaświadczenia o zatrudnieniu, zarobkach i dochodach, a później je weryfikować. Zobowiązane są też do kontrolowania historii kredytowania klienta w Biurze Informacji Kredytowej, a niestety wszystko to trwa.
W przypadku pożyczek procedura udostępniania środków finansowych jest maksymalnie uproszczona, a więc i krótsza. Najwięcej czasu może przy tym zająć weryfikacja tożsamości klienta za pomocą np. przelewu na symboliczną kwotę: 1 zł lub 1 gr. Istnieją jednak firmy, które udzielą pożyczki bez przelewania grosza.
Tryb spłaty kredytu i pożyczki
Najczęściej spłata kredytu odbywa się w ratach, a w przypadku pożyczek zobowiązanie jest spłacane jednorazowo, na koniec okresu kredytowania, wraz z naliczonymi odsetkami.
Banki wymagają spłaty kredytu w ratach kapitałowo-odsetkowych, zgodnie z ustalonym harmonogramem. W firmach pożyczkowych także można zaciągnąć pożyczkę ratalną, ale jest ona mniej popularna od pożyczek spłacanych za jednym razem.
Kredyt i pożyczka – forma umowy
Dla zachowania ważności czynności polegającej na udzieleniu kredytu umowa kredytowa musi mieć zachowaną formę dokumentową – pisemną. Natomiast nie w przypadku każdej pożyczki jest to konieczne.
Umowy pożyczki do kwoty 1000 zł można zawierać ustnie. Jak wynika z Kodeksu cywilnego, umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej.
Pożyczka i kredyt – czy różnice mają znaczenie dla klienta?
Różnice między kredytem a pożyczką pod wieloma względami mają znaczenie dla klientów. Pożyczka to bardziej elastyczna i dostępna forma finansowania – możesz wykorzystać ją na dowolny cel, a udzielić jej mogą nie tylko banki, ale też inne firmy, między innymi firmy pożyczkowe lub osoby prywatne. Pożyczkę możesz dostać szybciej i prościej niż kredyt, co warto wziąć pod uwagę w momencie podpisywania umowy.
Kredyty to domena banków oraz SKOK-ów. Są dużo silniej regulowane i nadzorowane przez państwo, co zwiększa bezpieczeństwo zawierania tego typu umów. Z drugiej strony są mniej elastyczne (konieczność określenia celu) i trudniej dostępne (bardziej wnikliwa analiza zdolności kredytowej i sprawdzanie historii kredytowania klienta w BIK-u).
Kredyt a pożyczkę dzieli różnica dość istotna z punktu widzenia klienta, mianowicie dotycząca kosztów zaciągnięcia zobowiązania. Choć niektóre kredyty są niżej oprocentowane niż pożyczki, nigdy nie są udzielane za darmo. Natomiast pożyczki za darmo są jak najbardziej dostępne, a w ich udzielaniu specjalizują się firmy pozabankowe.
Jeśli zastanawiasz się, co będzie lepsze, kredyt czy pożyczka, zwróć uwagę także na różnicę między tymi produktami dotyczącą kwoty zobowiązania. Kredyty są bowiem udzielane w znacznie wyższych kwotach niż pożyczki i w związku z tym mają również dłuższy okres spłaty.
W jakich sytuacjach lepiej sprawdzi się kredyt, a w jakich pożyczka?
Dylemat dotyczący tego, jaką formę zewnętrznego finansowania wybrać: pożyczka gotówkowa czy kredyt gotówkowy, można rozwiązać, biorąc pod uwagę indywidualne wymagania i oczekiwania klienta względem takich produktów finansowych. Jeśli komuś zależy na czasie i chce jak najszybciej dostać pieniądze na dowolny cel, pożyczka z pewnością spełni jego oczekiwania.
Gdy jednak potrzebna jest wyższa kwota finansowania, a klient dokładnie wie, na co ją przeznaczy, np. na zakup mieszkania, najbardziej racjonalnym rozwiązaniem będzie z pewnością kredyt bankowy.
Pożyczkę można otrzymać szybko, ponieważ procedury formalne zostały ograniczone do minimum, a firmy pożyczkowe nie są zobowiązane kontrolować klienta w bazach danych dłużników czy w BIK-u oraz nie wyliczają skrupulatnie jego zdolności kredytowej. Natomiast przy kredycie bankowym procedury są dłuższe, ale można uzyskać tańsze i wyższe zobowiązanie niż pożyczka.
Podsumowując, wybierz kredyt bankowy, gdy zależy Ci na wyższej kwocie zobowiązania oraz dogodnych warunkach spłaty. Kredyt możesz spłacać przez wiele lat (do 10 w przypadku kredytów gotówkowych i do 20-30 w przypadku produktów hipotecznych). Pożyczka udzielana jest najczęściej na maksymalnie 5 lat, dlatego lepiej sprawdza się przy niższych kwotach.
Wybierz pożyczkę, jeżeli potrzebujesz szybko pieniędzy na dowolne wydatki i chcesz uniknąć skomplikowanych formalności. Wcześniej jednak dokładnie porównaj oferty, szczególnie pod względem kosztów zaciągnięcia zobowiązania.